Menu
De Boheemse meester aan het klavier Leopold Kozeluch (1747-1818) genoot in Wenen ooit minstens zoveel respect als Mozart en Haydn. Hij volgde Amadeus op als hofcomponist en had eerder bijna diens functie als hoforganist in Salzburg overgenomen. Zijn faam en muziek zijn allang vergeten maar liefhebbers van klassieke sonates kunnen de schade inhalen. Brilliant Classics, de bekende prijsvechter uit Leeuwarden, zet met een box gevuld met 12 cd’s het complete klavierwerk in de markt. Fortepianiste Jenny Soonjin Kim neemt ons mee op een ware ontdekkingsreis. Ze doet dat aan de hand van de bij Bärenreiter verschenen complete bladmuziek editie onder redactie van wijlen Christopher Hogwood.
Gedurende de afgelopen jaren heeft de uit Zuid-Korea afkomstige en al jaren in de States wonende musicienne zich ontwikkeld tot toonaangevend vertolkster van Kozeluchs werken voor toetsen. En dat zijn er nogal wat.
De Bohemer schreef er vijftig, bijna net zoveel als de beroemde Joseph Haydn. Zijn populariteit was dusdanig dat hij werd gezien als dé grote promotor en smaakmaker van de destijds in opkomst zijnde fortepiano. Geroemd werden zijn delicate spel en zijn werken met contrasten tussen licht en donker.
Collega’s als Mozart en Haydn waren minder gecharmeerd van zijn optredens. Maar de betekenis van zijn composities mag aanzienlijk genoemd worden. Kim maakt dat na al die jaren vooral duidelijk door haar gedreven en secure speeltrant die ook de kwaliteiten van het gebruikte instrument (een Walterkopie uit 1987) aan de oppervlakte haalt.
De toetseniste respecteert de herhalingstekens waardoor de stukken een volwassen lengte krijgen. Wat mij betreft had ze juist in de herhalingen wat meer stijlbewuste eigen inbreng mogen etaleren. Dat was het avontuur ten goede gekomen.
Klinken de eerste sonates vooral galant en salonfähig, medio jaren tachtig wordt de muzikale taal van Kozeluch individueler. Qua klank en vorm. Zo is er de ruim twintig minuten durende vierdelige Sonate nr. 10 in F met menuet en variatiereeks uit 1784.
Met Mozart als naaste concurrent ‘in town’ gaat de Bohemer onverdroten zijn eigen weg. Bijvoorbeeld in de tweedelige stukken in g mineur: de Sonate nr. 16 (1784) met een eerste deel in de volgorde langzaam-vlot-langzaam, dat vrij en romantisch peinzend begint alvorens naar een ‘Sturm und Drang’ middengedeelte te gaan, en de Sonate nr. 33 (1791), waarvan het serieus openende begindeel niet minder contrasterend is.
Het lijkt wel een in memoriam voor de in 1791 overleden Mozart. Zeker in het melancholieke Allegretto, dat mij herinnert aan Mozarts Rondo in a, KV 511.
Interessant zijn ook de late werken uit de tijd dat de revolutionaire Beethoven naam maakte in Wenen. Kozeluch laat zich nauwelijks van de wijs brengen door diens baanbrekende ideeën, maar kan zich er ook niet helemaal aan onttrekken. De Sonate nr. 39 in c klein/groot lijkt aan te willen haken bij Beethovens negen jaar oudere Sonate Pathétique.
Duidelijke zaak: deze 12 cd’s benadrukken het belang van Kozeluch als pionier van de klassieke pianomuziek. Minder belangwekkend is ondertussen het tekstboekje waarin twee keer het zelfde tekstfragment staat.
Maarten-Jan Dongelmans 06-01-21, 12:01